Dmitriy Ivanovich Mendeleyev 1834 yilda Tobolskda mahalliy gimnaziya direktori oilasida tug’ildi. Mendeleyevlar uyi shaharning haqiqiy ma’naviy markazi edi – bu yerda Tobolskning ilg’or ziyolilari va surgunda yashayotgan dekabristlar yig’ilishar edi. Progressiv e’tiqodli kishilar bilan muloqotda bo’lish bo’lajak olimning dunyoqarashi shakllanishiga kuchli ta’sir qildi.

Agar kristallning elektron mikroskopda olingan fotosuratiga qaralsa, atomlarning davriy jonlashishi ba’zi joylarda buzilishini ko’ramiz. Atom tekisliklari ketma-ket keladi (suratda atom qatorlari—bu tekisliklarning chekkalari ko’rinib turadi). Biroq «ortiqcha» tekislik paydo bo’lganda ideal kristall struktura yo’qoladi.

Havo oqimini mexanik zatvor bilan to’xtatish usulidan foydalanib, tovush tebranishlari generatorini yasash mumkin. yetarli kuchga ega bo’lgan bunday havo oqimini shlangining uchi konussimon torayib boradigan ro’zg’or pilesosi yordamida hosil qilish mumkin. Pilesosdan tashqari generatorga ko’p aylanishlar soniga ega bo’lgan elektr motori (masalan, ventilyatorning motori), diametri 30 – 50 sm li tunuka yoki qattiq karton disk ham kerak

Normal holatda atomlar va molekulalarda musbat va manfiy zaryadlar yig’indisi nolga teng. Bunday ob’ektlar elektr jihatidan neytral deb ataladi va ular tabiatda anchagina. Biroq atom ham, molekula ham umuman har qanday jism ham elektr zaryadlariga egadir; ana shu zaryadlar elektr maydonini hosil qiladi. Ma’lum bir masofada joylashgan turli ishorali ikki zaryaddan tashkil topgan sodda neytral sistema zlektr dipol deb ataladi va r=gl vektordipol momenti bilan xarakterlanadi (rasmga q.). Vektor manfiy zaryaddan musbat zaryadga qarab yo’nalgan.

Agar yorug’lik nuri yo’liga ekran qo’yilsa, uning orqasida soya sohasi paydo bo’ladi. Tovushning yo’lini to’sish esa unchalik oson emas, uni devor orqasida turib ham eshitish mumkin, to’lqinning geometrik soya sohasiga kirib borishi difraksiya deyiladi. To’lqin uzunligi to’siqning o’lchamlari bilan taqqoslanarli bo’lganida difraksiya namoyon bo’ladi. Tovush to’lqinlarining uzunligi metrlar tartibida bo’ladi, shuning uchun to’siq chekkalaridan oson aylanib o’ta oladi. Suvning sirtida ham to’lqinlar difraksiyasini xuddi shu tarzda kuzatish mumkin. to’lqin uzunligi mikrometrning ulushlari tartibida bo’lgan yorug’lik difraksiyasini esa oddiy sharoitlarda kuzatish oson emas. Uzoq vaqt mobaynida yorug’lik nurlari hamma vaqt to’g’ri chiziqli tarqaladi, deb kelingan.