Astrofizika
Astrofizika-astronomiyaning osmon jismlari va ular sistemalarining fizik tabiatini, ularning kelib chiqishi va evolyutsiyasini o’rganadigan bo’limi.
Nomidan ko’rinib turibdiki, astrofizika-bu osmon jismlari fizikasi.
Astrofizika-astronomiyaning osmon jismlari va ular sistemalarining fizik tabiatini, ularning kelib chiqishi va evolyutsiyasini o’rganadigan bo’limi.
Nomidan ko’rinib turibdiki, astrofizika-bu osmon jismlari fizikasi.
Atom fizikasi XIX va XX asr chegaralarida gazlarning optik spektrlarini tekshirish, elektron va radiaktivlikning kashf etilishi asosida vujudga keladi, o’z rivojining birinchi bosqichi (XX asrning birinchi choragi) da atom fizikasi asosan atom tuzilishini aniqlash va uning xossalarini o’rganish bilan shug’ullanadi.
Hamma jismlar, shu jumladan, o’zimiz ham atomlar deb ataluvchi juda mayda «g’ishtchalar» dan iborat. Tabiatda ximiyaviy elementlar qancha bo’lsa, bunday «g’ishtchalar» tiplari ham shuncha bo’ladi. Ximiyaviy element-ayni bir tipdagi atomlar to’plami.
Bu so’z «bug’» va «qobiq» ma’nolarini anglatuvchi yunoncha «atmos» va «sfera» so’zlaridan kelib chiqqan. Gaz qobiqlari hamma yulduzlar va katta sayyorlarni o’rab olgan. Kichik osmon jismlarida esa atmosfera yo’q. Bunga sabab shuki, kichik osmon jismlari sirtida og’irlik kuchi tezlanishi g va ularning radiusi R uncha katta emas, shuning uchun ikkinchi kosmik tezlik gaz molekulalarining issiqlik tezligidan kichik bo’ladi-kichik oson jismlari gazni tutib tura olmaydi.
Antimodda-antizarralardan tashkil topgan materiya. Antizarralarning mavjudligini dastlab 1930 yilda ingliz fizigi P. Dirak bashorat qilgan edi. Relyativistik elektron uchun Dirak tenglamasidan shunday massaga va musbat elektr zaryadiga ega bo’lgan uning o’xshashi uchun ikkinchi yechim kelib chiqqan edi. O’sha vaqtlarda musbat zaryadlangan faqat bitta zarra-proton ma’lum edi, u o’z xossalariga ko’ra elektrondan keskin farq qilar edi. Nazariyotchilar bu farqlarning turli xil izohlarini o’ylab topa boshladilar, biroq tez orada shu narsa aniqlandiki, protonning Dirak bashorat qilgan zarra bilan hech qanday aloqasi yo’q ekan. 1932 yilda musbat zaryadlangan antielyektronlarni (hozir ular pozitron deyiladi) amerikalik fizik A. Anderson kosmik nurlar tarkibida aniqladi. Bu kashfiyot Dirak nazariyasining ajoyib isboti bo’ldi.
yosh-fizik. uz